|
 Облыстық конференциядағы үздік баяндама
Математика сабағында
бастауыш сынып оқушыларының
логикалық
ойлау және есептеу дағдыларын дамыту
КОШИКОВА МАҒРИПА
БАЛТАБАЕВНА
ЖББОМ № 66, ҚАРАҒАНДЫ
ҚАЛАСЫ
БАСТАУЫШ СЫНЫП МҰҒАЛІМІ
Бастауыш мектептегі оқыту
үрдісінің негізгі мақсаты оқушыларға білім беру ғана емес, сонымен бірге
олардың ойлау қабілетін дамыту және белсендіру.Балалардың ойлауын дамыту туралы
М.Жұмабаевтың сөзімен алсақ: «Ойлау жанның өте бір қиын, терең ісі.Жас балаға
ойлау тым ауыр, сондықтан басқыштап іс істеу керек.Оқулықтағы берілген тапсырмалар,
суреттер баланың жанына дұрыс әсер ететіндей, оқушының оқуға, білімге деген
ынта – ықыласы, құштарлығы болуы керек».Оқу материалы балалардың ойлау қабілеті
жетерліктей жас ерекшеліктерін ескере ұйымдастырылса ғана, оның ойлау
қабілетінің дамуына мүмкіндік туады.Сондықтан да мұғалім балаларды сабақта
талабын шаттандыратындай, ойын оятатындай, белсенділігін,саналы ойлана білуін,
ой-өрісінің дамуын,олардың іскерлігін дамытатындай болу ксрск. Оларды қиындыкты жеңе білуге, төзімділікке баулу
мұғалімнің басты міндеті.«Логикалық ойлау – логикалық сөйлеудің негізі, ал мұны
– логикалық сөйлеуді ұстаз дамытуға тиіс», деп көрсетті К.Д.Ушинский. Логикалық
ойлаудың ерекшелігі – қорытындылардың қисындылығында, олардың шындыққа сай
келуінде. Логикаға түскен құбылыс түсіндіріледі, себептері мен салдарлары
қатесіз анықталады. Ұғымдар арасындағы байланыстар мен қатынастар логикалық
ойлау жолымен ашылады. Бұл байланыстар мен қатынастардың дұрыстығын теріске
шығаруға болмайтыны пікірлерде көрсетіледі.Оқушылардың логикалық ойлау
қабілеттерін дамыту жөнінде ғалымдар А.В.Запорожец, Л.Н.Венгер, И.С. Якиманская
еңбектерінде нақты анықтама берілді.Авторлардың пікірлерінше «Логикалық
ойлауды дамыту» дегеніміз:
барлық логикалық ойлау
операцияларын (талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, саралау) арнайы жүйелі
түрде қалыптастыру;
ойлау белсенділігін,
өзбеттілігін дамыту;
Бастауыш сынып баланың логикалық ойлауын
дамытудың негізгі кезеңі деп есептеледі. Өйткені логикалық ойлау
кейінірек бейнелік ойлаудың негізінде қалыптасады, ауқымы кеңірек мәселелерді
шешуге ғылыми білімдерді меңгеруге мүмкіндік береді. Ал оқушылардың
ойлауын дамытып, дұрыс ой түйіп, өздігінен сапалы, дәлелді шешімдер қабылдай
білуге үйрету – математика сабағының міндеті. Жаңа буын математика
оқулығының басты ерекшеліктерінің бірі – оның әрбір сабаққа
лайықталған материалы, негізінен алғанда, төрт текті жаттығулардың
тобынан тұрады. Солардың бірі — балалардың шығарамашылық іс-әрекетке
бейімдеу мақсатын көздейтін, «Атамұра» баспасы бойынша оқулықта жасыл түсті
қоршауға, ал «Алматыкітап» баспасы
бойынша әр сабақта қалыптан тыс және қызықты жаттығулар, шығармашылық деңгейге
арналған логикалық есептер, тапсырмалар беріледі. Ол жаттығулар негізінен
балалардың логикалық ойлау қабілетін, ақыл-ойын дамытуды көздейді. Ондай
жаттығуларды орындау барысында оқушылар мазмұнға сәйкес объектілерді бақылайды,
байқайды, салыстырады; сондай-ақ әр алуан ақыл-ой іс-әрекеттерін орындайды,
практикалық жұмыстар жүргізеді, зерделілік білдіреді, ізденеді, болжам айтады
және оны негіздеп беруге немесе дәлелдеуге талпынады, математикаға деген
қызығушылығын, ынта-ықыласын тудырады. Бұл жаттығулардың бәрі арнайы жүйе
қүрайды. Оларды орындай алмаған оқушыға білімінің көрсеткіші ретінде нашар баға
қоймайды, ал оны орындаған оқушыны мадактаған жөн.Қазақстан Республикасы
бастауыш білімнің мемлекеттік стандартына сәйкес, математикалық білімнің жаңа
мазмұны біртекті емес және әр түрлі екі деңгейді қамтиды. Олар міндетті
және мүмкін деңгейлер.Міндетті деңгейге бастауыш мектеп көлеміндегі берік
игерілуі тиісті материалдар жатады.Ал, мүмкін деңгейге, мазмұны
тұрғысынан алғанда, негізгі мәселемен үйлесетін, алайда оқушының
математикалық ой-өрісін кеңейтуге бағытталатын, үйреншікті
емес түрде ұсынылатын және де оны орындау шығармашылық іс-әрекетпен
ұштасатын материалдар жатады. Мұның бәрі міндетті деңгейдің материалымен
кеңейте және тереңдете түсуге қызмет етеді,математиканың жүйелі курстарының аса
маңызды тарауларын ілгеріде оқытып – үйретудің негізін қалайды. Сондай-ақ
балалардың дамуына әсерін тигізеді және негізгі материалды терең меңгеруге
көмектеседі. Серверден жүктеп алып толықтай оқуға болады! Өте қызықты!
| 
